ترانزیت (Transit) یک اصطلاح لاتین است. در زبان‌های انگلیسی و فرانسه به معنی جابجایی، عبور دادن و یا منتقل کردن می‌باشد. در فرهنگ لغت آکسفورد، به معنای انتقال افراد یا اشیا از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر است. در زبان فارسی، واژه ترانزیت یک اصطلاح حقوقی و مرتبط با رویه‌های گمرکی است، که کلمه ای بسیار پرکاربرد است. ولی با این حال، گاهی برخی افراد در عرصه حمل ‌و نقل یا امور صادرات و واردات، مفهوم ترانزیت را در معنای صحیح استفاده نمی‌کنند. بسیاری از افراد، ترانزیت را به اشتباه معادل صادرات و یا واردات کالا می‌دانند. حتی گاهی به اشتباه، ترانزیت داخلی را به معنای حمل بار بین شهرهای داخلی توسط شرکت‌های باربری و سیستم حمل داخلی در نظر گرفته می‌شود. اما چنین تعریفی از ترانزیت کالا، با مفهومی که در قوانین گمرکی کشور تعریف شده، کاملا متفاوت است.

مفهوم ترانزیت و انواع آن

جابجایی کالاهای غیر گمرکی که از یک گمرک به گمرک دیگر منتقل می‌شود، ترانزیت نامیده می شود. به عبارت دیگر، کالاهایی که توسط فروشنده ارسال می‌شود، اما هنوز توسط خریدار دریافت نشده است، کالای ترانزیتی نامیده می‌شود. یکی از ویژگی‌های ترانزیت بار، کم هزینه بودن آن است.

در این بخش به تعریف ساده ترانزیت و تفاوت آن با صادرات و واردات می‌پردازیم:

مفهوم صادرات و واردات

در گمرک، برخی مواقع، صادرکننده کالای تولید داخل را به کشوری دیگر صادر می‌کند. پس در موضوع صادرات، مبدا کالا ایران و مقصد آن یک کشور خارجی دیگر است.

اما در حالت برعکس، ممکن است وارد کننده، کالایی را از یک کشور خارجی به داخل ایران و برای رفع نیاز و مصرف افراد داخل کشور وارد کند.

پس در امور گمرکی، یک صادارت وجود دارد و یک واردات. صادارت و واردات کالا برحسب نیاز می‌تواند دائمی یا موقت باشد. یعنی ممکن است یک کالا به صورت موقت و فقط به عنوان نمونه کار به مشتری صادر شود یا برای شرکت در یک نمایشگاه بین‌المللی صادر شده باشد و پس از آن، مجددا به کشور بازگردانده شود.

مفهوم ترانزیت

با توجه به تعریفی که از صادرات و واردات شد، می‌توان نتیجه گرفت که ترانزیت کالا، با صادارت و واردات کالا، کاملا متفاوت است. در واقع در ترانزیت، نه مبدا کالا کشور ما است و نه مقصد آن. بلکه مسیر واسط برای رسیدن کالا از مبدا به مقصد می‌باشد.

به عنوان مثال، یک کالا از کشور A به مقصد کشور B ارسال می‌شود. در طول مسیر رسیدن به مقصد از برخی کشورها از جمله کشور ما ترانزیت می‌شود که بابت آن باید عوارض گمرکی یا حق ترانزیت پرداخت شود.

ترانزیت کالا یکی از منابع پر درآمد و پایدار برای هر کشوری است. به طوری که اقتصاد برخی کشورها به جای این که بر مبنای صادرات تولیدات داخلی بچرخد، وابسته به ترانزیت کالا باشد.

جاده تاریخی و معروف ابریشم که از کشور ما هم عبور می‌کرد، مسیر عبور کالاهایی مانند ابریشم از چین به اروپا بوده، یک نمونه مشهور از ترانزیت کالا در زمان قدیم است.

انواع ترانزیت

در گمرک، ترانزیت به دو شکل ترانزیت داخلی و ترانزیت خارجی تعریف می‌شود.

ترانزیت خارجی

ترانزیت خارجی، همان ترانزیت بین‌المللی است که اکثرا برای جابه‌جایی کالاهای سنگین از کشوری به کشور دیگر در نظر گرفته می‌‏شود. ترانزیت خارجی در گمرک به معنای عبور بار یا یک کالا از یک مرز یا گمرک کشور و خروج آن از کشور، از طریق گمرک است، که در بخش مفهوم ترانزیت به طور کامل به توضیح این مورد پرداختیم.

ترانزیت داخلی

ترانزیت داخلی، به جابه‌جایی کالاهای گمرک نشده از یک گمرک کشور به گمرک دیگر گفته می‌شود. گاهی یک وارد کننده، کالایی را از یک نقطه مشخص وارد کشور می‌کند، اما به دلایل مختلف مانند ترافیک و حجم بالای بار در این گمرک، امکان ترخیص کالا و وارد کردن آن به کشور از همان گمرک وجود ندارد. در این حالت، کالا به یک گمرک دیگر در کشور انتقال داده می‌شود تا امور گمرکی و ترخیص کالا در آن نقطه انجام شود. در اینجا عبور کالا، از گمرک اول به گمرک دوم کشور را ترانزیت داخلی یا پاساوان می‌گویند.

هزینه ترانزیت داخلی

طبق قانون، اگر درخواست ترانزیت داخلی به درخواست صاحب کالا باشد، خسارت احتمالی و حق بیمه بار در حین ترانزیت کالا به عهده خود اوست. اما در صورتی که ترانزیت داخلی به درخواست و صلاح‌دید گمرک صورت پذیرد، محافظت از بار و پرداخت هزینه‌ها، به عهده گمرک کشور است.

برای آشنایی بیشتر با مدارک لازم برای ترانزیت کلیک کنید.

انواع ترانزیت از لحاظ نوع حمل بار

از لحاظ حمل بار و نحوه عبور آن، ترانزیت می‌تواند به صورت جاده‌ای، ریلی، دریایی، هوایی و یا به صورت ترکیبی از این شیوه‌ها انجام پذیرد.

ترانزیت جاده ای

جابجایی کالا با استفاده از خطوط جاده‌ای، ترانزیت زمینی یا جاده‌ای است. این روش، بسیار مقرون به صرفه و بسیار پرکاربرد است. زیرا دسترسی آن بسیار آسان‌تر از روش‌های دریایی، هوایی است. ترانزیت زمینی، در بین کشورهایی که به هم نزدیک هستند، کاربرد گسترده‌ای دارد.

ترانزیت ریلی

ترانزیت ریلی، به حمل کالا از طریق قطارهای باری و خطوط ریلی گفته می‌شود. ترانزیت ریلی، بسیار مقرون به صرفه است. اما این روش به خطوط راه آهن وابسته است و امکان استفاده از آن در همه‌ نقاط کشور وجود ندارد. ترانزیت ریلی، تنها در نقاطی انجام می‌شود که دارای خط آهن باشند.

ترانزیت دریایی

ترانزیت دریایی را می‌توان از قدیمی‌ترین نوع ترانزیت در جهان دانست، که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این روش بارگیری توسط کشتی‌های باری خاص انجام می‌شود و بیشتر توسط کشورهایی انجام می‌شود که دسترسی به دریای آزاد دارند و یا مرز آبی گسترده‌ای با یکدیگر دارند و اغلب برای بارهای فوق سنگین استفاده می‌شود. همچنین از نظر اقتصادی، بسیار مقرون به صرفه است.

ترانزیت هوایی

ترانزیت هوایی، از پر کاربردترین و سریع‌ترین شیوه‌ ترانزیت است. یکی از مهمترین مواردی که از این طریق جابجا می‌شود شامل محصولات پزشکی و دارویی، یا خواربار و کشاورزی است. زیرا زمان نگهداری این محصولات کم است و با گذشت زمان فاسد می‌شوند و کیفیت آن‌ها از دست می‌رود. ترانزیت هوایی، یکی از عمده‌ترین روش‌های کسب درآمد برای هر کشوری محسوب می‌شود.

نتیجه‌گیری

در این مقاله، مفهوم ترانزیت را بررسی کردیم. جهت مشاهده سایر مقالات و اخبار در حوزه حمل و نقل کلیک نمایید.

همچنین در انتیراپ، خدماتی اعم از حمل و نقل بین المللی زمینی، ریلی، دریایی، هوایی، انبارداری و... ارائه می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از این خدمات می‌توانید به www.ntirapp.com مراجعه نمایید.

عضویت در سامانه خدمات حمل و نقل انتیراپ