بارنامه (bill of loading)، سند حمل کالا و سندی است که قابل انتقال به غیر بوده و مالکیت کالا را نشان می دهد. لذا از اهمیت بالایی بر خوردار است.

بارنامه چیست؟

بارنامه، یکی از اسناد اصلی است که توسط متصدی حمل و نقل (یا نماینده شرکت حمل کننده) برای تایید دریافت کالای مورد حمل اعم از دریایی، هوایی و یا جاده ای برای فرستنده صادر می شود و نوع، مقدار و مقصد کالای مورد حمل را مشخص می کند. بارنامه تایید می کند که کالا به طور کامل ارسال شده است، در شرایط قابل قبول دریافت شده و آماده ارسال می باشد. بارنامه اساسا یک قرارداد حمل و نقل بین فرستنده، گیرنده و متصدی حمل است که شرایط و ضوابط حمل را بیان می کند. اگر چه از نظر تاریخی این اصطلاح فقط با حمل و نقل دریایی مرتبط بوده است، اما امروزه بارنامه می تواند برای هر نوع حمل و نقل باری استفاده شود. بارنامه یکی از سه سند مهمی است که در تجارت بین‌المللی برای اطمینان از دریافت وجه صادرکننده و دریافت کالا توسط واردکننده استفاده می‌شود. دو سند باقی مانده قرارداد بیمه و فاکتور است. با وجود این که بارنامه قابل مذاکره است، اما قرارداد بیمه و فاکتور قابل انتقال است. در تجارت بین المللی در خارج از ایالات متحده، بارنامه ها از هم متمایز می شوند، قابل انتقال نیستند و حق مالکیت را اعطا نمی کنند. با این حال، قانون حمل و نقل کالا از طریق دریا "کلیه حقوق عمل تحت قرارداد حمل" را به دارنده قانونی بارنامه، یا به گیرنده بارنامه اعطا می کند.

بارنامه باید قابل مذاکره بوده و دارای سه وظیفه اصلی باشد:

• این رسید نهایی است، یعنی تأییدیه بارگیری کالا در کشتی.
• شامل یا شواهد، شرایط قرارداد حمل و نقل است.
• این بارنامه به عنوان مالکیت کالا، مشروط به قانون nemo dat عمل می کند.

تراکنش‌های صادراتی معمولی از اینکوترمزهایی مانند CIF، FOB یا FAS استفاده می‌کنند که صادرکننده/ فرستنده را ملزم می‌کند که کالا را چه در کشتی یا در کنار آن، به کشتی تحویل دهد. با این حال، بارگیری معمولا توسط یک حامل یا لودر شخص ثالث انجام می شود.

برای آشنایی بیشتر با حمل و نقل بین المللی کلیک کنید.

اطلاعات موجود در بارنامه

• اطلاعات دقیق در مورد شرکت حمل و نقل (به عنوان مثال حامل)، فرستنده یا گیرنده.
• اطلاعات مربوط به مکان بارگیری و مقصد نهایی بارنحوه حمل و نقل (جاده ای، ریلی، هوایی، دریایی و ...)
• شرایط و ضوابط حمل کالا که یا در خود بارنامه یا بصورت پیوست در برگه دیگری به بارنامه الصاق می شود. (اینکوترمز)
• شرح کالای مورد حمل (به ویژه وزن، ابعاد، طبقه بندی و...)
• نام، مهر و امضای شرکت حمل و نقل
• تاریخ صدور و تاریخ حمل کالا
• شرح مفصلی از کالای حمل شده (تعداد، وزن، اندازه، علامت گذاری/شماره، ارزش و غیره).
• در صورت درخواست گیرنده، هر نوع دستورالعمل اضافی در شرایط حمل بار و یا پس از رسیدن بار به مقصد.

انواع بارنامه

بارنامه انواع مختلفی دارد. بارنامه ها بسته به عوامل بسیاری مانند شخص صادر کننده بارنامه، هدف بارنامه، شکل انتقال، رابطه بین خریدار و فروشنده و مواردی که ارائه می دهد، متفاوت هستند.

• بارنامه کشتی نشان می دهد که کالا در یک کشتی حمل و نقل، مانند یک هواپیمای باری، بارگیری شده است.
• بارنامه دریافت شده برای حمل نشان می دهد که کالا دریافت شده است، اما بارگیری در کشتی حمل و نقل را تضمین نمی کند. (معمولا توسط باربری در بندر یا انبار صادر می شود). این قبض ها پس از بارگیری قابل تبدیل هستند. بارنامه دریافت شده برای حمل و نقل برای تحویل سریعتر اسناد به گیرنده استفاده می شود. اما اگر روش پرداخت LC (اعتبار نامه) باشد، این بارنامه ها پذیرفته نمی شوند.
• بارنامه طبق قرارداد چارتر
• بارنامه برای محموله های فله ای حاوی اسید سولفوریک
• بارنامه مستقیم زمانی استفاده می شود که پرداخت قبل از حمل و نقل انجام شده باشد و متصدی حمل و نقل کالا را ملزم به تحویل کالا به طرف مربوطه می کند.
• بارنامه سفارشی در هنگام ارسال کالا قبل از پرداخت استفاده می شود، شرکت حمل کننده را ملزم به تحویل کالا به وارد کننده می کند و با تایید صادرکننده، متصدی حمل می تواند مالکیت را به وارد کننده منتقل کند. کلمه عبور یک بارنامه سفارش تایید شده ممکن است به عنوان وثیقه مورد مذاکره قرار گیرد یا به عنوان وثیقه در برابر اوراق بدهی مورد استفاده قرار گیرد.

بارنامه دریایی

بارنامه دریایی برای حمل کالاها از طریق کشتی صادر می‌شود. که در آن کلیه شرایط حمل و نقل دریایی همچنین مشخصات بار از قبیل وزن و حجم و نوع کالا و تعداد بسته‌ها و نیز نام بندر مبدا و بندر مقصد و نام کشتی و تاریخ حمل ذکر می‌شود.

بارنامه هوایی

بارنامه هوایی، برای حمل کالا با هواپیما مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرستنده پس از تحویل کالا به شرکت هواپیمایی مسئول حمل و نقل، تا زمانیکه آن را به گیرنده تحویل نداده باشد، می‌تواند به شرکت هواپیمایی مراجعه کرده و از آن‌ها بخواهد که نام گیرنده و آدرس او را تغییر دهد و یا کالا را باز پس گیرد. در غیر این صورت باید طبق قرارداد ذکر شده بار حمل شود.

بارنامه راه آهن

بارنامه‌های راه آهن یا به عبارتی بارنامه ریلی برای حمل و نقل کالا از طریق قطار باربری کاربرد دارد. بارنامه راه آهن سندی غیر قابل معامله و انتقال است و بنابراین نمی‌توان آن را به دیگران انتقال داد. در این بارنامه اطلاعاتی مانند نام، آدرس فرستنده و گیرنده کالا، نوع کالا، مشخصات بسته بندی، شماره واگن، جزئیات ایستگاه بارگیری و بارگذاری و در صورتیکه حمل و نقل بین المللی باشد لازم است جزئیات مورد نیاز برای گمرک نیز ذکر شود.

بارنامه حمل با کامیون

بارنامه‌ی حمل و نقل با کامیون (بارنامه زمینی) یا حمل و نقل زمینی یکی از پر استفاده‌ترین بارنامه ها در حمل و نقل است. این بارنامه سندی است غیرقابل تعویض که حدود مسئولیت‌های متصدیان حمل و نقل جاده‌ای را مشخص می‌کند. این بارنامه شامل اطلاعاتی مانند نام و نشانی فرستنده کالا، نام و نشانی حمل کننده کالا، نام و نشانی گیرنده کالا، تاریخ صدور و تاریخ حمل کالا، وزن محموله، گزینه‌های مربوط به حمل و گمرک و غیره، اطلاعات مالی حمل بار، اطلاعات مربوط به راننده و خودرو، مشخصات کالا، اسناد ضمیمه

بارنامه سراسری

بارنامه سراسری برای حمل کالاهایی مورد استفاده قار می‌گیرد، که در آن کالاها قرار است از طریق روش‌های مختلف مانند کامیون، قطار، کشتی و هواپیما جا به جا شوند. ممکن است گاهی از دو مورد از این روش‌ها استفاده شود و در برخی موارد از همه آن‌ها استفاده شود. این نوع بارنامه توسط اولین شرکت حمل و نقل کننده صادر می‌شود و به روش‌های مختلف باری در میانه راه اشاره‌ای نمی‌شود. نام وسایل حمل بعدی در هنگام صدور بارنامه سراسری نیز معلوم نیست. بارنامه سراسری قابل معامله و انتقال است. استفاده از این نوع بارنامه باعث می‌شود که سرعت فرآیند اداری برای حمل و نقل بسیار بالاتر برود.

بارنامه حمل مرکب (فیاتا)

بارنامه حمل مرکب فیاتا سندی قابل معامله است که مشابه بارنامه سراسری است. این سند نیز برای کالاهایی استفاده می‌شود که قرار است با روش‌های مختلف حمل و نقل جا به جا شوند. این سند توسط اتاق بازرگانی بین الملی مورد تایید قرار گرفته است و همه بانک ها آن را قبول کرده اند. کارگزاران صدور بارنامه حمل مرکب، تمامی مسئولیت های تحویل کالا به گیرنده و هر نوع عملکرد نادرست و خلاف قوانین را برعهده دارند.

اهمیت ارائه اطلاعات دقیق در بارنامه

اشتباه در صدور بارنامه، منجر به فاجعه ای برای شرکت های کشتیرانی شده است. لازم است زمانی که بارنامه را از شرکت حمل و نقل صادر کننده دریافت می کنید، زمانی را برای بررسی مجدد آن اختصاص دهید تا مطمئن شوید که یک سند دقیق و معتبر دریافت کرده اید.

چه کسی بارنامه را صادر می کند؟

"کریر" تنها شرکتی است که مجاز به صدور بارنامه است. هنگام حمل و نقل از طریق دریا، حامل ممکن است به شرکت حمل و نقل (شرکت حمل و نقل مشترک عملیاتی کشتی) یا NVOCC  (حمل کننده مشترک غیر کشتی) که به نام حمل و نقل کالا نیز شناخته می شود، مراجعه کند. لازم به ذکر است که همه حمل و نقل ها NVOCC نیستند.

چه کسی بارنامه را دریافت می کند؟

فرستنده: کارگزاران، حمل و نقل کالا یا اشخاص ثالث ترخیص کالا از گمرک را انجام می دهند.

گیرنده: شخصی است که در وهله اول خرید انجام داده است.

بارنامه ها قابل مذاکره و غیر قابل مذاکره است

بارنامه اصلی یک سند قانونی و قابل معامله است، زیرا نشان دهنده مالکیت کالا است. در واقع، برات غیر قابل معامله، کپی اصل است، اما مالکیت کالا را ندارد. بارنامه اصلی (قابل معامله) باید پس از انتقال به شخص ثالث مانند باربری توسط گیرنده (خریدار) ظهرنویسی شود و مانند چکی است که قابل پرداخت به شخص خاصی است.

هنگامی که کالا از طریق تجارت جابجا می شود، مسئول حمل و نقل کالا باید اطمینان حاصل کند که کالا در اختیار مقامات ذیصلاح قرار می گیرد. هنگامی که کالا از خدمات حمل ونقل مشترک غیر کشتی (NVOCC) حملونقل در ابزارهای قابل معامله عبور میکند، حملکننده باید اطمینان حاصل کند که اصل فاکتور که قابل مذاکره است، به گیرنده داده میشود. در صورت عدم رعایت قرارداد بین فرستنده و گیرنده، متصدی حمل کننده مسئول خواهد بود.

بر خلاف حمل و نقل دریایی، بارنامه های هوایی اسناد غیرقابل مذاکره در نظر گرفته می شوند، مگر اینکه از طریق بانک حمل شوند.

نتیجه گیری

در این مقاله بارنامه و انواع آن را توضیح دادیم، همانطور که اشاره شد بارنامه، سندی است که از طرف شرکت‌های حمل و نقل در قبال تحویل آن به متصدی حمل صادر می‌شود، که در آن مشخصات کالا، ارسال کننده، دریافت کننده، هزینه که شامل میزان بیمه، کمیسیون و صافی، تعداد و وزن کالا ذکر می‌شود. جهت مشاهده سایر مقالات و اخبار در حوزه حمل و نقل کلیک نمایید.

همچنین در انتیراپ، خدماتی اعم از حمل و نقل بین المللی زمینی، ریلی، دریایی، هوایی، انبارداری و... ارائه می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از این خدمات می‌توانید به www.ntirapp.com مراجعه نمایید.

عضویت در سامانه خدمات حمل و نقل انتیراپ