زنجیره ارزش مجموعه ای پیوسته از مراحلی می‌باشد که به منظور ایجاد یک محصول نهایی، از طراحی اولیه تا رسیدن به دست خریدار، صورت می‌گیرد و در هر مرحله از فرآیندهای آن، ارزشی به محصول افزوده می‌شود. مراحلی مثل منبع یابی، تولید و بازاریابی محصول.

هدف و منظور از تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش، بالابردن کارایی تولید می‌باشد که شرکت بتواند نهایت ارزش را با حداقل ترین هزینه ممکن ارائه نماید. ما در این مقاله آنچه که درباره زنجیره ارزش نیاز است، برایتان خواهیم آورد. پس در این مقاله با ما همراه باشید.

زنجیره ارزش چیست؟

زنجیره ارزش یا Value Chain مجموعه پیوسته ای فعالیت ها و فرآیندهایی می‌باشد که یک کسب‌وکار برای به انجام رساندن آنها متعهد می‌شود تا به محصولات یا خدمات تولیدی خود، ارزش اضافه کند. این فعالیت ها، از نخستین مراحل (تامین مواد اولیه از تامین کنندگان) گرفته تا مراحل پایانی (که در واقع همان ارائه خدمات و تحویل کالا و خدمات پس از فروش میباشد)، در زمینه ایجاد ارزش پیش‌روی می‌کنند.

افزایش ارزش در قیمت نهایی محصول، نشان دهنده میزان سودآوری محصول و همچنین رضایت مشتری خود می‌باشد.

این زنجیره، شامل همه فعالیت‌هایی می‌باشد که برای ارائه محصول سازگار با خواست مشتری و نیاز آن، صورت می‌گیرد. این مراحل شامل اقداماتی نظیر لجستیک درونی، عملیات و تولید، لجستیک بیرونی، بازاریابی و فروش و بعلاوه خدمات پس از فروش می‌باشد. هرچقدر این فعالیت‌ها پیشرفته‌تر باشد، ارزش نهایی نیز افزایش می‌یابد.

اهمیت زنجیره ارزش

تکیه و تاکید زنجیره ارزش، بر ایجاد مزیت رقابتی می‌باشد. این فرآیندها بر پایه عملکردهای اصلی، عملکردهای پشتیبانی، به ارزیابی کسب و کار، توانایی و نحوه بهبود آن و همچنین روش‌های افزایش ارزش کمک می‌کند.

دو مولفه ارزش نهایی محصول و هزینه صرف شده برای ایجاد ارزش، تفاوت هایی با یکدیگر دارند و این موضوع حاشیه سود محصول را مشخص می‌کند. از این رو با صرف هزینه ثابت، جهت ایجاد ارزش بیشتر، سود بیشتری ایجاد خواهد شد.

چارچوب ایجاد ارزش

چارچوب ایجاد ارزش دارای 4 مؤلفه می‌باشد:

• مجموعه‌ای از مشتریان
• سازمان‌های فراهم کننده خدمات
• خدماتی جهت استفاده همه مشتریان، و امکان تعامل بین آنها
• مجموعه‌ای از قراردادها که امکان دسترسی به خدمات را مهیا کند.

مراحل پیاده سازی زنجیره ارزش

1. داشتن نقشه راه
2. تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش
3. ارزیابی رقابت های پرسود در بازار

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش

تجزیه و تحلیل Value Chain (VC)، روشی می‎‌باشد که کسب کارها با کمک آن می‌توانند فعالیت هایشان را جهت ایجاد محصول تجزیه و تحلیل نمایند. کسب و کارها بعد از تجریه و تحلیل فعالیت‌ها، می‌توانند از نتایج برای ارزیابی روش‌های بهبود مزیت رقابتی خود، استفاده نمایند.

مزیت رقابتی

مزیت رقابتی، چیزی است که سبب تمایز کسب و کار فرد از رقبا می‌شود. برای ایجاد کردن این مزیت، بایستی یک تصویر روشن از بازار هدف، منافعی که کالاهای تولیدی خود برای بازارهدف فراهم می‌نماید و درک کاملی از رقیب‌ها و پیشنهادشان داشت.

یک کسب و کار در چه زمینه هایی می‌تواند مزیت رقابتی داشته باشد:

1. رهبری هزینه
2. تمایز

مدل زنجیره ارزش

مدل زنجیره ارزش دارای 2 سری فعالیت بنام های فعالیت اصلی و فعالیت پشتیبانی می‌باشد که سبب مرتبط شدن سیستم با تولید محصول ارزشمند، می‌شود. فعالیت‌های اصلی در مدل زنجیره ارزش، دارای 5 مرحله و همچنین فعالیت‌های پشتیبانی دارای 4 مرحله می‌باشند.

فعالیت اصلی

مراحل اصلی به ایجاد مزایای رقابتی و همچنین تولید ارزش ضروری، اختصاص می‌یابد.

1- لجستیک درونی: تمامی فعالیت‌های حمل و نقل، دریافت، انبارداری و همچنین نظارت بر مواد خام و قطعات اولیه.

• هدف از این: ایجاد ارزش به واسطه تشکیل و بهبود روابط با تامین کنندگان

2- عملیات: اقداماتی است که به مظور تبدیل مواد اولیه به کالاهای نهایی انجام می‌گیرد.

• هدف از این: ایجاد ارزش با تولید محصول و بسته‌بندی خلاقانه و منحصر به فرد آن

3- لجستیک بیرونی: فعالیت های بسته بندی، بارگیر، تحویل محصولات و همچنین توزیع آنها

• هدف از این: ایجاد ارزش به کمک زنجیره تأمین کارآمد با مدیریت هوشمندانه

4- بازاریابی و فروش: تمامی  اقدامات مربوط به قیمت گذاری، تبلیغات محصولات، آگاه سازی از برند به کمک رسانه های گوناگون ( رسانه‌های جمعی، رسانه‌های اجتمای، رسانه‌های چاپی یا الکتریکی)

• هدف از این: تولید ارزش با تامین برابری بین کالا و قیمت آن کالا

5- خدمات پس از فروش: نظارت بر کیفیت، تعمیرات محصولات، خدمات مشتریان و بعلاوه دیگر خدماتی که بعد از اراده یا تحویل در اختیار مشتری قرار می‌گیرد.

• هدف از این: ایجاد ارزش به واسطه تأمین ثبات و همچنین برقراری ارتباط موثر

فعالیت پشتیبانی

این 4 گام از فعالیت های پشتیبانی، از فعالیت های موثر بر زنجیره ارزش یا همان Value Chain می‌باشد که سبب بهبود کارایی می‌شوند و همچنین در جهت 5 فعالیت اصلی (که در قسمت فوق نامبرده شدند) حرکت می‌کنند.

1- تدارکات: همه فعالیت‌های مرتبط به تهیه مواد اولیه، تامین ماشین آلات و قطعات لازم، گفتگو بر سر قیمت‌ها، مشخص کردن فروشندگان، تشکیل روابط هوشمندانه و موفق تجاری و بقیه خدمات.

2- توسعه فناوری: فعالیت های مرتبط به تحقیقات بازار، طراحی و نوآوری، پژوهش کردن جهت گسترش و توسعه محصولات، بروزرسانی سیستم‌های قدیمی و فرسوده، همسو با تکنولوژی و تامین ایمنی پایگاه‌ها.

3- منابع انسانی: استخدام نیروی مناسب، آموزش سرمایه‌های انسانی، تلاش در جهت حفظ و مدیریت منابع انسانی و پیشگیری از جذب منابع توسط رقبا با مدیریت استراتژیک.

4- زیرساخت ها: مدیریت و رهبری مجموعه مطابق با برنامه ریزی‌های تعیین شده، حفظ سرمایه، تخصص بودجه و پرداخت دستمزد.

انواع زنجیره ارزش

زنجیره ارزش ممکن است به یک شرک خاص در یک موقعیت معین محدود باشد، و یک صنعت خاص را در بر داشته باشد یا در چند مکان مختلف در سرتاسر دنیا، برقرار باشد. از این رو می‌توان چنین گفت که زنجیره ارزش از لحاظ موقعیت در 3 شکل وجود دارد:

زنجیره ارزش جهانی:

زنجیره ارزش جهانی به کسب و کارهایی که بر اساس صرفه اقتصادی یا ملاحظات دیگر، در سطح جهانی فعالیت می‌کنند و خدمات و کالاهایشان را در سطح جهانی ارائه می کنند، اختصاص دارد. این فعالیت‌ها می‌توانند حاوی توسعه، تولید یا بازاریابی باشند. برای مثال شرکت APPLE، به دلیل نیروی کار فراوان و ارزان، تولید محصولات خود را، به قسمت های شرق آفریقا و جنوب آفریقا، انتقال داده است.

زنجیره ارزش در سطح صنعت:

زنجیره ارزش در سطح صنعت، یکی از انواع Value Chain می‌باشد که شامل همه فعالیت‌های مرتبط به مراحل گوناگون از تولید یک محصول می‌شود. این نوع از Value Chain، از فرآیندهای تهیه، تولید و تحویل تشکیل شده است. در این نوع، احتمال ادغام و ورود به بازار جدید تفحص می‌شود.

زنجیره ارزش در سطح یک سازمان:

در این نوع Value Chain، تمرکز بر فعالیت هایی می‌باشد که یک سازمان خاص جهت بیشتر شدن ارزش محصولات خود، بهبود مزیت رقابتی و سودآوری بیشتر انجام می‌دهد.

زنجیره ارزش پورتر

«مایکل ای. پورتر»، پیشگام، نابغه و همچنین استاد دانشگاه هاروارد می‌باشد و مدل زنجیره ارزش را ارائه نموده است و به دنبال آن درکی بی نظیر و درخشان از زنجیره ارزش را، عرضه نموده است. این نوع از زنجیره، مبنا و الگوی عملکرد فعلی ما در این عرضه می‌باشد.

«مایکل ای.پورتر» در کتاب مشهور خود، درباره مزیت رقابتی (Competitive Advantage) چنین می‌نویسد:

مزیت رقابتی (Competitive Advantage) را نمی‌توان با نگاه کردن به یک سازمان، به عنوان یک کل منسجم درک نمود؛ این مفهوم به فعالیت‌های مجزا و منحصر به فرد در طراحی، تولید، بازاریابی، ارائه، توزیع و پشتیبانی وابسته است.

این تعریف، تعریفی می‌باشد که امروزه به عنوان زنجیره ارزش پورتر و مبنایی برای تاریخ این مفهوم رواج دارد. در واقع «مایکل ای.پورتر» کمک می‌کند، فرآیندهای سازمانی را اول به قسمت‌های کوچکتر و سپس برای بیشتر شدن زنجیره ارزش، تک به تک آنها را منحصراً ارزیابی نماییم.

ارزش های محسوس

همه مبادلات محصولات، کالاها، خدمات یا درآمد شامل همه معاملات حاوی قراردادها، فاکتورها (Invoice)، درخواست برای طرح‌ها، رسید درخواست‌ها، تأییدیه‌ها و پرداخت‌ها بعنوان ارزش‌های محسوس شمرده میشوند. محصولات و خدماتی که درآمد ایجاد میکنند، و یا در بخشی از خدمتی استفاده میشوند نیز در دستهء ارزش های محسوس قرار میگیرند.

ارزش های نامحسوس

ارزش‌های نامحسوس دربر گیرنده دو زیرگروه اصلی بنام های دانش و مزایا، نیز می‌باشند.

دانش نامحسوس: حاوی اطلاعات استراتژیک، دانش فرآیند، دانش فنی، دانش برنامه‌ریزی، طراحی مشترک و بعلاوه توسعه سیاسی می‌باشد که از تولید محصولات و خدمات، پشتیبانی می‌نماید.

برای آشنایی بیشتر با زنجیره تامین چیست؟ کلیک کنید.

تفاوت زنجیره ارزش و زنجیره تامین

جمع‌ بندی

در این مقاله به مفهوم زنجیره ارزش چیست؟، پرداختیم. همچنین اهمیت زنجیره ارزش، چارچوب ایجاد ارزش، مراحل پیاده سازی زنجیره ارزش، تجزیه و تحلیل رنجیره ارزش، و... را بررسی کردیم. جهت مشاهده سایر مقالات و اخبار در حوزه حمل و نقل کلیک نمایید.

همچنین در انتیراپ خدماتی اعم از حمل و نقل بین المللی زمینی، ریلی، دریایی، هوایی، انبارداری و... ارائه می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از این خدمات می‌توانید به www.ntirapp.com مراجعه نمایید.

عضویت در سامانه خدمات حمل و نقل انتیراپ