ترانزیت کالا، عبارت است از جابه جایی کالاهای ترخیص نشده از گمرک، از گمرکی به گمرک دیگر که این امر تحت کنترل و نظارت گمرک صورت می گیرد. ترانزیت یا حمل و نقل کالا، یکی از اقتصادی ترین راه‌های حمل و نقل برای کشورهایی است که نمی توانند اکثر کالاهای مورد نیاز مردم خود را در داخل تولید کنند.

ترانزیت داخلی کالا

حمل و نقل کالا بین دو گمرک یک کشور را ترانزیت کالا می‌گویند. این نوع ترانزیت، صرفا حالت تشریفاتی است. به عنوان مثال، در صورت انتقال کالا از گمرکات استان اردبیل به گمرکات استان اصفهان، جابه‌جایی داخلی کالا انجام شده است. در این نوع حمل و نقل، کالای حمل شده در محل مبدا بررسی می‌شود. در واقع، گمرک مبدا، موظف است تمامی کالاها را به طور کامل بازرسی کند تا در صورت اضافه شدن غیرقانونی کالا، آن را به عنوان کالای قاچاق اعلام کند.

نمونه ای از حمل و نقل بار داخلی در ایران این است که شرکت‌های تولید شیشه و کریستال در شمال کشور باید مواد اولیه خود را از معادن جنوب کشور تامین کنند. بنابراین ترانزیت سنگ معدن باید از گمرک جنوب به گمرک شمال باشد. بازرسی کالا نیز بر عهده گمرک محل مبدا می‌باشد.

نکته مهم دیگر، در مورد ترانزیت داخلی کالا این است که تمامی کالاها در این نوع حمل و نقل باید در بازه زمانی مشخص شده به مقصد برسند. در غیر این صورت (یعنی زمانی که کالا با تاخیر طولانی به مقصد می‌رسد)، کل کالا قاچاق محسوب می‌شود. اما ممکن است یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی مانند تصادف در جاده رخ دهد که در این صورت پلیس راننده را جریمه می‌کند و راننده 5 روز فرصت دارد تا کالا را ترخیص کند.

برای آشنایی بیشتر با تعرفه گمرکی کلیک کنید.

مدارک موردنیاز برای ترانزیت داخلی کالا

برای انجام هر عملیاتی یک سری مدارک لازم نیاز است. مدارک لازم برای ترانزیت داخلی کالا در کشورمان به شرح زیر است:

• بارنامه
• فاکتور فروش
• لیست عدل‌بندی یا پکینگ لیست
• ترخیصیه یا سند دستور تحویل
• پروانه بهره‌برداری شرکت تولید کننده کالا
• فاکتور انبار گمرکی
• گواهی مبدا
• گواهی ثبت سفارش

به این نکته توجه داشته باشید: برای حمل و نقل کالا در بارنامه باید به صراحت قید شود که شرکت حمل و نقل موردنظر، مجاز به ترانزیت داخلی کالا است. هنگامی که گمرک، تمام اسناد و اظهارنامه‌ها را جمع‌آوری کرد، همه کالاها به دقت ارزیابی و بازرسی می‌شوند تا از مطابقت آن‌ها با اسناد اطمینان حاصل شود. به عبارت دیگر، کالا باید بدون دخالت به گمرک مقصد تحویل داده شود.

برای آشنایی بیشتر با شرایط و مدارک لازم برای رانندگان کامیون‌های خط ترانزیت اروپا کلیک کنید.

ترانزیت خارجی کالا

همان‌طور که گفته شد، ترانزیت به جابه‌جایی کالا بین گمرکات مختلف اطلاق می‌شود. در صورتی که ترانزیت کالا، بین سه یا چند کشور صورت پذیرد، به آن ترانزیت خارجی کالا گفته می‌شود. در این نوع ترانزیت، کالا از کشور مبدا خارج شده و پس از عبور از سه کشور به مقصد می‌رسد. در ترانزیت خارجی، کالا باید طبق زمان مقرر از مرز گمرکی وارد کشورهای موردنظر شوند، سپس طبق زمان تعیین شده، از مرزهای گمرکی همان کشور خارج شوند.

نکته بسیار مهم در این نوع ترانزیت داشتن پاسپورت است. ضمنا، رانندگان ترانزیت خارجی کالا از اداره گذرنامه استعلام کرده و دفترچه خروج دریافت کنند. همچنین، پلیس نیروی انتظامی وظیفه صدور گواهینامه و پلاک حمل و نقل خودرو برای این رانندگان را بر عهده دارد. لازم به ذکر است چنانچه در ترانزیت خارجی، کالای مورد نظر دامی، نباتی و یا مواد شیمیایی باشد، لازم است جهت اخذ مجوز لازم به مرجع ذیصلاح مراجعه شود.

مدارک لازم جهت ترانزیت خارجی

مدارک مربوط به ترانزیت خارجی با ترانزیت داخلی تفاوت اندکی دارد و به شرح زیراست:

• فاکتور خرید
• بارنامه
• لیست عدل‌بندی یا پکینگ لیست
• معرفی نامه
• ضمانت یا تعهد قانونی
• وکالت نامه
• تصویر کارت بازرگانی
• مجوز ورود برای ورود کالاهای ترانزیت
• مجوز بانکی
• راهنمای CHR جاده‌ای و پاسپورت
• ترانزیت بین‌المللی کالا

ترانزیت بین‌المللی کالا، همان ترانزیت خارجی است. در این نوع ترانزیت، جابه‌جایی کالاها بین مرزهای دو یا چند کشور انجام می‌شود. به عنوان مثال، ارسال کالاهای مختلف از ایران به کانادا یا بالعکس، ارسال کالا از ایران به ترکیه و یا بالعکس، از مصادیق ترانزیت بین‌المللی بار است که در مثال اول چندین کشور و در مثال دوم، تنها دو کشور در حمل و نقل شرکت خواهند داشت.

بنابراین کالا از از مسیرهای مختلفی از گمرک کشور مبدا خارج شده و به گمرک کشور مقصد می‌رسد. در حمل و نقل بین‌المللی بار، در صورتی که مراحل خروج از مبدا و رسیدن به مقصد طولانی باشد، سایر کشورها به عنوان کشورهای واسطه با وضع قوانین و مقررات بین‌المللی، اقدام به انتقال کالا از طریق کشورهای خود می‌نمایند.

روش های ترانزیت کالا

اکنون که به مفهوم ترانزیت بار پی برده‌اید، زمان آن رسیده است که شما را با روش های مختلف ترانزیت کالا آشنا کنیم. در واقع یک محصول برای رسیدن از مبدا به مقصد، چهار مسیر را طی می‌کند: هوایی، دریایی، ریلی و جاده‌ای که در ادامه به توضیح هر کدام می پردازیم.

ترانزیت هوایی

یکی از محبوب‌ترین روش‌های حمل و نقل کالا در همه کشورها حمل و نقل هوایی است. این شکل از حمل و نقل بار توسط هواپیماهای باری استفاده می‌شود. حالت هوا برای هر دو نوع حمل و نقل استفاده می‌شود، اما عمدتا، برای حمل و نقل کالا به خارج استفاده می‌شود.

اکثر کالاهایی که طی حمل و نقل بین‌المللی بار با هواپیماهای باری حمل می‌شوند، مواد غذایی و محصولات کشاورزی هستند. دلیل این است که برای حفظ کیفیت و جلوگیری از آسیب رساندن به اقلام فوق باید در سریع‌ترین زمان ممکن به مقصد برسند. بنابراین مزیت حمل و نقل هوایی در سرعت بالای چرخش و حمل کالا نهفته است.

ترانزیت جاده ای

پرکاربردترین روش ترانزیت کالا، حمل و نقل جاده‌ای است. سالانه بیش از 600 میلیون تن کالا جابجا و 10 میلیون تن کالا به صورت ترانزیت حمل می‌شود که حمل و نقل جاده‌ای نقش بسیار مهمی در این امر ایفا می‌کند. دلیل استفاده گسترده از ترانزیت جاده‌ای این است که هزینه آن نسبت به سایر روش‌ها بسیار کمتر است. بنابراین می‌توان گفت حمل و نقل جاده‌ای یکی از محبوب ترین و انعطاف پذیرترین روش حمل و نقل کالا می‌باشد. ترانزیت جاده‌ای، مزایای دیگری نیز دارد از جمله:

• در این ترانزیت، نیازی به سرمایه‌گذاری کلان نیست.
• جابه‌جایی کامیون‌ها و تریلی حامل کالا، در تمامی مناطق کشور قابل انجام است.
• حمل و نقل جاده‌ای نسبت به سایر روش‌ها، برای کالاهایی که نیاز به شرایط نگهداری خاصی ندارند (مواد غیرخوراکی) مناسب‌تر است.
• زمان حرکت وسیله نقلیه (کامیون یا تریلی) و بارگیری، مطابق با شرایط فرستنده کالا خواهد بود.
• درست است که سرعت انتقال در این روش کمتر از حمل و نقل هوایی است، اما در مقایسه با حمل و نقل ریلی و دریایی، سرعت بیشتری دارد.

ترانزیت ریلی

ویژگی مهم ترانزیت ریلی کالا، این است که نسبت به سایر روش‌های حمل و نقل کالا ایمن‌تر و مطمئن‌تر است. با این روش، خطوط ریلی و قطارهای باربری، کالای مورد نظر را از فرستنده تحویل گرفته و به مقصد منتقل می‌کنند. البته، نباید فراموش کرد که برای حمل و نقل بین‌المللی کالا، باید زیرساخت حمل و نقل ریلی بین دو کشور مبدا و مقصد و همچنین کشورهای واسطه وجود داشته باشد. اما این روش معایبی نیز دارد، عدم امکان تحویل کالا درب منزل و عدم انعطاف پذیری زمانی از معایب حمل و نقل ریلی است.

ترانزیت دریایی

ترانزیت دریایی، نوعی حمل و نقل کالا با کشتی است و بهترین راه برای حمل کالاهای حجیم از کشور مبدا به کشور مقصد می‌باشد. مزیتی که این نوع حمل و نقل دارد، این است که حمل و نقل دریایی در کشورهای دارای بندر مرزی انجام می‌شود. در نتیجه، فعالیت‌های ترانزیت دریایی در کشور ما به دلیل کمبود بنادر، از این نوع انجام نمی‌شود.

نتیجه‌گیری

مطابق مطالب ارائه شده در این مقاله، حمل و نقل ترانزیت کالا به طور کلی به دو نوع ترانزیت داخلی و ترانزیت خارجی یا ترانزیت بین‌المللی تقسیم می‌شود که بسته به مرزهای بین کشورها و نوع کالای ترانزیتی بین دو کشور از مسیرهای مختلف هوایی، زمینی، دریایی و ریلی انجام می‌پذیرد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند و باید با توجه به شرایط موجود انتخاب شوند. یادآوری این نکته ضروریست که جمع آوری کلیه اسناد در هنگام ترانزیت کالا، به ویژه ترانزیت بین‌المللی بسیار مهم است. جهت مشاهده سایر مقالات و اخبار در حوزه حمل و نقل کلیک نمایید.

همچنین در انتیراپ، خدماتی اعم از حمل و نقل بین المللی زمینی، ریلی، دریایی، هوایی، انبارداری و... ارائه می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از این خدمات می‌توانید به www.ntirapp.com مراجعه نمایید.

عضویت در سامانه خدمات حمل و نقل انتیراپ