تصور کنید ماشین شما در جاده‌ای لغزنده منحرف می‌شود و راننده کنترل خود را از دست می‌دهد. در این شرایط، یک سیستم کمکی با قابلیت مدیریت ایمن این شرایط بحرانی و جلوگیری از حوادث موردنیاز است. این مورد باعث شده تا مهندسان، یک سیستم کمکی به نام سیستم کنترل پایداری خودرو را اختراع کرده و در اکثر خودروهای امروزی نصب کنند. به این ترتیب، خطرات ناشی از انحراف خودرو در جاده، تصادفات، صدمات جانی و مالی ناشی از تصادفات خودرو به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. در ادامه، نگاهی به سیستم کنترل پایداری خودرو می‌اندازیم تا با این سیستم و نحوه عملکرد آن آشنا شوید.

سیستم کنترل پایداری خودرو (ESP) چیست؟

در گذشته، خودروها قابلیت‌های امروزی را نداشتند و تصادفات زیادی در جاده‌های لغزنده رخ می داد، زیرا خودرو از سطح جاده خارج می شد. این مشکل باعث شد تا کارشناسان و مهندسان صنعت خودرو به فکر ایجاد سیستمی برای کمک به کاهش انحراف و ناپایداری خودرو به خصوص در جاده‌های خیس یا هنگام حرکت با سرعت بالا باشند. پس از تولید چندین سیستم اولیه توسط شرکت‌های مختلف، سرانجام شرکت بنز در دهه 1990 سیستم کنترل پایداری ESP را بر روی محصولات خود نصب کرد و طی چند سال آینده سیستم‌های پیشرفته‌تر آن به فهرست امکانات ایمنی انواع مختلف اضافه شد.

سیستم کنترل پایداری که با نام های ESP یا ESC نیز شناخته می‌شود، قادر است با استفاده از داده‌های ارائه شده توسط سنسورهای ارسال شده به کامپیوتر مرکزی خودرو، انحراف خودرو از مسیر حرکت و ناپایداری آن را به ایسیو اطلاع دهد. سپس سیستم کنترل پایداری خودرو تحت نظارت ایسیو وارد مدار شده و با تنظیم چرخش لاستیک‌ها با اعمال نیروی ترمز بر روی آن‌ها، انحراف خودرو را کاهش داده و آن را به حالت عادی بازگرداند. بنابراین، پایداری و چسبندگی خودرو به نسبت افزایش یافته و خطر انحراف و تصادفات به حداقل می رسد.

مهمترین اجزای سیستم کنترل پایداری

• سنسور سرعت دوران چرخ‌ها
• سنسور کنترل YAW که انحراف خودرو از مسیر اصلی را تشخیص می‌دهد
• سیستم ترمز ضد قفل ABS
• سنسور کنترل زاویه فرمان
• کامپیوتر مرکزی خودرو یا ECU

نحوه عملکرد سیستم کنترل پایداری

اگر بخواهیم نحوه عملکرد سیستم کنترل پایداری را به اختصار توضیح دهیم، باید گفت که این سیستم زمانی عمل می‌کند که وسیله نقلیه از موقعیت خارج شده باشد و شرایطی مانند بیش فرمانی یا کم فرمانی، سنسور فرمان رخ دهد. در نتیجه کنترل انحراف، این انحراف را تشخیص داده و سیگنال هایی را که از سنسور زاویه فرمان و همچنین سنسور سرعت چرخش لاستیک دریافت می کند، تشخیص می‌دهد. سپس سنسور YAW بلافاصله اطلاعات مربوط به انحراف را به سیستم پردازش مرکزی خودرو یا ISU ارسال می‌کند. با توجه به برنامه‌هایی که از قبل در حافظه وجود دارد، سیستم ایسیو، بسته به شرایط و شدت ناهماهنگی از سیستم ترمز ABS استفاده می‌کند و نیروهای ترمز متفاوتی را به همه چرخ‌ها به طور جداگانه اعمال می‌کند. بنابراین، لاستیک‌ها به حالتی برمی‌گردند که انحراف خودرو را به حداقل می‌رساند و خودرو در سریع‌ترین زمان ممکن به مسیر اولیه خود باز می‌گردد. بنابراین، خطر انحراف و چرخش وسیله نقلیه کاهش می‌یابد، راننده می‌تواند بسیار سریع وسیله نقلیه را کنترل کند و از تصادف جلوگیری کند.

به طور معمول، سیستم کنترل پایداری، با بحرانی شدن وضعیت، وارد مدار می‌شود و از رانش خودرو جلوگیری می‌کند. بنابراین، راننده حتی زمانی که سیستم ESP فعال است، ممکن است وضعیت بحرانی را احساس نکند. البته باید تاکید کرد که حتی سیستم کنترل پایداری خودرو نیز نمی‌تواند انحراف خودرو را برای همیشه از بین ببرد و نهایتا می ‌تواند به کاهش آن کمک کند.

سیستم کنترل کشش (TCS) چیست؟

کنترل کشش و سامانه کنترل پایداری، متمایز از هم هستند. زیرا، سیستم کنترل کشش، در اصل یک سیستم ضد لغزش برای لاستیک‌ها است و از سر خوردن آن‌ها در جای خود جلوگیری می‌کند. به عنوان مثال، هنگام رانندگی در جاده های نسبتا لغزنده در زمستان، خطر ناهماهنگی لاستیک‌ها به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. با وجود سیستم کنترل کشش، این شرایط نمی‌تواند بر رانندگی شما تأثیر منفی بگذارد و خودرو کمتر در معرض لیز خوردن است. کنترل کشش با جلوگیری از چرخش غیر ضروری چرخ، به افزایش چسبندگی خودرو در مسیر کمک می‌کند و مکملی برای سیستم کنترل پایداری است.

مزایای سیستم کنترل پایداری چیست؟

به احتمال زیاد متوجه شده‌اید که مهمترین مزیت یک سیستم کنترل پایداری چیست. وجود این سیستم در جاده‌های لغزنده می‌تواند مایه خیر و برکت باشد و به خودرو اجازه می‌دهد با پایداری خوب و بدون انحراف به مسیر خود ادامه دهد. اما اگر این سیستم وجود نداشته باشد، امکان انحراف خودرو به خصوص هنگام رانندگی در جاده‌های خیس یا برفی و همچنین خطر تصادف نیز به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. بر اساس آمار منتشر شده توسط سازمان های متولی حمل و نقل در مجامع بین المللی، استفاده از سیستم های کنترل پایداری می تواند از حوادث و سوانح به میزان 35 تا 55 درصد جلوگیری کند، نسبت بسیار بالا و دارای اهمیت است.

چراغ ESP چیست؟

در برخی خودروها، امکان خاموش شدن سیستم ESP وجود دارد. این کار توسط یک دکمه انجام‌پذیر است. به طور کلی در هنگام استارت زدن خودرو ESP نیز فعال می‌شود و به همین دلیل هیچ نشانه ای از فعال بودن آن در خودرو احساس نمی‌شود. مادامی که راننده این سیستم را خاموش می‌کند، وجود چراغ ESP احساس می‌شود. روشن کردن چراغ ESP زرد رنگ به این معنی است که سیستم کنترل پایداری الکترونیکی خودرو غیرفعال است. در این شرایط یک چراغ زرد و شکلی شبیه به ماشینی که در حال سر خوردن است، نمایش داده می شود یا کلمه ESP off روی نمایشگر ظاهر می‌شود. در هر دو مورد، این بدان معنی است که سیستم ESP غیرفعال شده است و راننده باید توجه بیشتری داشته باشد.

آیا خودروهای داخلی به سیستم های کنترل پایداری و کنترل کشش نیز مجهز هستند؟

اکثر خودروهای تولید شده در ایران، تا به امروز فاقد سیستم‌های مهمی مانند سیستم‌های کنترل کشش و پایداری بوده‌اند. به نظر می‌رسد این رویه در حال تغییر بوده و خودروهای جدیدی مانند تارا و همچنین اکثر خودروهای مونتاژ شده چینی به این آپشن مهم و ضروری مجهز شده اند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله، با ESP و نحوه عملکرد آن آشنا شدیم. سیستم کنترل پایداری خودرو، یک قابلیت تشریفاتی در دنیا محسوب نمی‌شود، بلکه یک سیستم ایمنی ضروری است که می‌توان از آن برای جلوگیری از بسیاری از تصادفات و حوادث ناگوار هنگام رانندگی استفاده کرد. بنابراین، بهتر است سازمان‌های قانون‌گذار در حوزه خودرو اقداماتی را انجام دهند تا خودروسازان کشورمان مجبور به نصب چنین سیستم‌هایی بر روی هر یک از محصولات خود شوند. به این ترتیب ایمنی کاربران ایرانی بهتر تضمین می‌شود و ایمنی خودروهای ملی افزایش خواهد یافت. شما می‌توانید با مراجعه به بخش مجله رانندگان آکادمی انتیراپ با مطالب مرتبط در خصوص حمل و نقل و رانندگان آشنا شوید. همچنین در انتیراپ خدماتی اعم از حمل و نقل بین‌المللی زمینی، ریلی، دریایی، هوایی، انبارداری و... ارائه می‌شود. جهت مشاهده سایر مقالات و اخبار در حوزه حمل و نقل کلیک نمایید.

عضویت در سامانه خدمات حمل و نقل انتیراپ