هزینه حمل و نقل تحت تاثیر عوامل زیادی می‌باشد. کرایه حمل و نقل اجناس و مسافران در تعیین قیمت نهایی کالا، موثرند. محاسبه نرخ کرایه حمل و نقل بار و به صورت کلی، هر چیزی که به هزینه های باربری مرتبط باشد، برای صاحبان بارها، اهمیت فراوانی دارد.

معمولاً افراد برای جابجایی از یک مکان به مکان دیگر و یا برای حمل و نقل بارها و کالاها از مبدأهای مختلف به مقصد های مختلف، هزینه هایی را متحمل می‌شوند. هزینه های حمل و نقل و باربری در کشورهای مختلف، متفاوت می‌باشد. عوامل زیادی بر تغییر نرخ حمل و نقل تأثیر می‌گذارند. به دنبال آن، تغییر در نرخ کرایه حمل و نقل، بر تعیین قیمت نهایی کالا، تأثیر زیادی دارد.

البته محاسبات هزینه های زمان و یا مواردی همچون ناکارآمدی های احتمالی، بسیار سخت می‌باشند و معمولاً پس از رسیدن کالاها به مقصد، قابل ارزیابی می‌باشند.

هزینه ثابتی مثل بیمه، مالیات وسیله نقلیه و همچنین استهلاک خودرو در کشوری مثل ایران، به شدت بر نرخ حمل و نقل تأثیر می‌گذارند. ایران از کشورهایی می‌باشد که نوسانات ریالی (نوسانات ارز کشوری) زیادی دارد. هزینه های حمل ونقل یک سوم مبلغ هزینه‌ های لجستیک را به خود اختصاص می‌دهد.

عوامل موثر در تعیین نرخ حمل و نقل

در قسمت فوق اشاره کردیم که عوامل گوناگونی بر نرخ قیمت حمل و نقل در یک کشور یا منطقه موثر هستند.

کوچکترین تغییر در قیمت کرایه (افزایش یا کاهش قیمت) حمل و نقل کالا یا افراد، به طور مستقیم و زنجیره وار بر افزایش قیمت کالاهای مصرفی تأثیر گذار هستند.

برخی از این عوامل موثر در تعیین نرخ عبارتند از:

• بیمه
  بیمه حمل و نقل، برای امنیت کالاها و امنیت جانی مسافران می‌باشد. این بیمه از قبل، توسط مالکان وسیله های حمل و نقل پرداخت می‌شود، و با عنوان کرایه از مصرف کنندگان گرفته می‌شود.
  
  در حمل و نقل بارها، به منظور اطمینان خاطر صاحبان کالا، درباره صدمات احتمالی به بار و پیشگیری از شکست های مالی شدید، بایستی کالاها و اجناس خود را بیمه کنند و این سبب می‌شود نرخ کرایه بیشتر شود.
  
  
• مالیات
  در همه کشورهای دنیا، هزینه های سرمایه گذاری و آماده سازی زیرساخت ها به منظور حمل و نقل کالا یا مسافر، به صورت عوارضات جاده ای و یا مالیات خودرو، از رانندگان دریافت می‌گردد. مهم ترین نوع دریافت مالیات توسط دولت از مردم، مالیات بر سوخت می‌باشد. یکی از عواملی که می‌تواند بر نرخ عوارض های جاده ای تأثیرگذار باشد، احداث یک تونل و یا ساخت یک پل در مسیر جاده باشد. مالیات و عوارض ها، قسمتی از هزینه های حمل و نقل را به خود احتصاص می‌دهند.
  
  
  
• مسافت
  یکی از اساسی ترین عوامل موثر بر هزینه حمل و نقل، مسافت می‌باشد. هزینه حمل کالاها در فواصل و مسافت های طولانی، بالطبع بیشتر خواهد شد. این موضوع نشئت گرفته از سوخت بیشتر، استهلاک خودرو و همچنین عوامل زیاد دیگری می‌باشد. البته هزینه های حمل و نقل با توجه به نوع حمل و نقل و کارایی مسیرهای خاص حمل و نقل، بسیار متفاوت می‌باشد. برای مثال کشورهای که در خشکی قرار دارند و به صورت مستقیم با دریا و حمل و نقل دریایی ارتباط ندارند، مسافت های طولانی را توسط خودرو طی می‌کنند و بدین گونه هزینه حمل و نقل بیشتری صرف می‌کنند.
  
  
• هزینه انرژی
  معمولاً حمل و نقل، در حدود 25 درصد از تمام انرژی یک کشور را به خود اختصاص می‌دهد. نرخ حامل انرژی بر نرخ کرایه حمل و نقل، تأثیر مستقیمی دارد. انرژی تقریباً 50 درصد از هزینه های عملیاتی همه حالات حمل و نقل را به خود اختصاص می‌دهد و 50 درصد باقی مانده، بین عوامل موثر گوناگون تقسیم می‌شود.
  
  
• نوع محصول
  

  نوع محصول، یکی از عوامل موثر بر نرخ حمل و نقل می‌باشد. این مهم است که چه چیزی در حال جابجایی می‌باشد. برای مثال اکثر کالاهایی که به بسته بندی و جابجایی خاصی نیاز دارند، بایستی مراقبت های بیشتری از این محصول صورت گیرد که این سبب می‌شود بر نرخ هزینه حمل و نقل تأثیر بگذارد.

  برای مثال زغال سنگ از کالاهایی است که حمل و نقل آن در مقایسه با حمل و نقل گیاهان تازه و میوه جات، راحت تر است.

  البته امروزه با وجود اتاق کامیون و انواع مختلف کانتینر، که در صنعت کاربری سازی به صورت اختصاصی تولید می‌شوند، تا حدودی این مشکل را حل کرده است.

• زیرساخت ها
  کارایی و ظرفیت حالات حمل ونقل و پایانه ها، بر هزینه حمل و نقل تأثیر مستقیمی دارد. زیرساخت های ضعیف به معنای افزایش هزینه های حمل‌ونقل، تأخیرها و پیامدهای اقتصادی منفی می‌باشد. سیستم های حمل‌ونقل پیشرفته تر، هزینه حمل و نقل کمتری دارند، زیرا از قابلیت اطمینان بیشتری برخوردار هستند، به هم متصل بوده و می‌توانند حرکت های بیشتری را کنترل کنند.

نرخ کرایه کامیون

بخشی از نرخ کرایه کامیون توسط شرکت های باربری و بخش دیگری از آن به واسطه تعرفه، تعیین و ارائه می‌گردد. شرکت های باربری، انواع مختلفی از خدمات را به مشتریان خود عرضه می‌کنند و از این رو با انجام هر یک از آنها، بر میزان نرخ کرایه کامیون، تأثیر می‌گذارند که این سبب افزایش نرخ کرایه کامیون می‌شود.

چرا که کامیون های باربری انواع مختلفی دارند و از نظر ظرفیت و گنجایش بار با یکدیگر تفاوت دارند. هر چه ظرفیت و گنجایش بار کامیون بیشتر باشد، بالطبع هزینه بالاتری برای استفاده خواهد داشت.

رایج ترین کامیون ها، کامیون های تک محور، کامیون های جفت محور، کامیون های مسقف و ... می‌باشند.

عوامل موثر بر نرخ کرایه کامیون

• بارنامه
  بارنامه، یکی از اسناد اصلی است که توسط متصدی حمل و نقل (یا نماینده شرکت حمل کننده) برای تایید دریافت کالای مورد حمل اعم از دریایی، هوایی و یا جاده ای برای فرستنده صادر می‌شود و نوع، مقدار و مقصد کالای مورد حمل را مشخص می کند. بارنامه تایید می‌کند که کالا به طور کامل ارسال شده است، در شرایط قابل قبول دریافت شده و آماده ارسال می‌باشد.
  
  
• وزن بار
  هر یک از وسایل نقلیه باربری، ظرفیت و گنجایش مشخص و متفاوت با یکدیگری دارند. با افزایش ظرفیت و ابعاد ماشین باربری، هزینه پرداختی برای آن، بیشتر می‌شود.
  
  
• جنس بار
  با خواندن مقاله، متوجه شدیم که بارها می‌توانند جنس های متفاوتی داشته باشند. برای مثال به منظور حمل و نقل مایعات و جامدات، دو نوع وسیله باربری لازم است، که هر یک از آنها ویژگی ها و خصوصیات اختصاصی خود را دارند. مثلاً حمل و نقل مایعات با ماشین های تانکر، و حمل و نقل جامدات توسط بونکر انجام می‌شود. هر یک ماشین های باربری، نرخ و کرایه متفاوتی نسبت به سایر ماشین ها دارد، که در نهایت توسط عوامل دیگری به عنوان هزینه نهایی به صاحبان بارها و کالاها اعلام می‌گردد.
  
  
• قوانین دولتی
  متاسفانه قوانین دولتی در کشورها علی الخصوص در ایران، روز به روز در حال تغییر می‌باشد و به همین سبب، هیچگونه ثباتی در نرخ ها و قیمت ها وجود ندارد.
  
  
• نوع بسته بندی
  از آنجایی که بارها و کالاهای ارسالی، جنس و نوع متفاوتی دارند، بسته بندی آنها جهت جابجایی نیز با یکدیگر متفاوت خواهد بود. برای مثال نوع بسته بندی اشیاء و لوازم شکستنی با نوع بسته بندی برنج، متفاوت می‌باشد. به صورتی که جهت بسته بندی اشیاء شکستنی به کارتن و جعبه نیاز می‌باشد در حالیکه جهت بسته بندی برنج، گونی لازم است.
  
  
• افزایش دستمزد
  بعضی از کشورهای معتبر، در زمینه حمل و نقل با یکدیگر رقابت می‌کنند. بدین معنا که هر یک از آنها، خواستار رانندگان حرفه ای می‌باشند و به همین سبب دستمزد رانندگان را افزایش می‌دهند تا جذب شرکت آنها شوند.
  
  این موضوع سبب می‌شود، دستمزد به عنوان یک عامل برای افزایش نرخ کرایه کامیون به شمار رود.
  
  
• گران شدن سوخت
  

  شرایط اقتصادی جامعه می‌تواند باعث نوسانات در نرخ ارز ، گران شدن ناگهانی سوخت و … باشد. تمام این موارد تورم را در پی دارد و باعث می‌شود که وضعیت معیشتی رانندگان دستخوش تغییرات شود. 

• وضعیت آب و هوایی
  

  وضعیت آب و هوایی یکی از عوامل موثر بر نرخ حمل و نقل با کامیون می‌باشد. مثلاً رانندگی در شرایط بد آب و هوایی، سبب می‌شود راننده زحمت و سختی بیشتری را متحمل شود، به علاوه سیستم داخلی خودرو، مثل موتور در معرض ریسک بیشتری قرار می‌گیرد. پس در واقع با افزایش سختی جاده و نامناسب بودن مسیر جاده، نرخ کرایه کامیون بیشتر میشود.

  رانندگی در جاده های خاکی و بدون آسفالت به مراتب سخت تر از جاده های آسفالت و مناسب می‌باشد. مورد دیگر هم اینکه، وجود تگرگ و برف در جاده، احتمال بروز خطرات زیادی را افزایش می‌دهد.

• صدور بیمه نامه باربری
  صدور انواع بیمه نامه های باربری می‌تواند در نرخ کرایه کامیون تاثیر گذار باشد. بیمه نامه های باربری سبب کاهش ریسک های احتمالی راننده و صاحبان بار می‌شوند. چراکه بار را از مبدأ به مقصد بیمه می‌کند و در صورت بروز خطراتی مثل آتش سوزی، تصادف و... شرکت بیمه خسارات وارد شده را، تقبل خواهد کرد.
  
  
• مسافت بین مبدأ و مقصد
  هر چقدر فاصله بین مبدأ و مقصد بیشتر باشد نرخ کرایه کامیون نیز بیشتر خواهد شد.

جمع‌ بندی

در این مقاله به مفهوم عوامل موثر بر نرخ کرایه حمل و نقل که یکی از مهمترین موارد در حمل و نقل می‌باشد، پرداختیم. همچنین عوامل موثر در تعیین نرخ حمل و نقل، نرخ کرایه کامیون، و... را بررسی کردیم. شما می‌توانید با مراجعه به بخش مجله رانندگان آکادمی انتیراپ با مطالب مرتبط درخصوص حمل و نقل و رانندگان آشنا شوید.

همچنین در انتیراپ خدماتی اعم از حمل و نقل بین المللی زمینی، ریلی، دریایی، هوایی، انبارداری و... ارائه می‌شود. جهت مشاهده سایر مقالات و اخبار در حوزه حمل و نقل کلیک نمایید.

عضویت در سامانه خدمات حمل و نقل انتیراپ