خواجه شمس الدین محمد بن بهاء الدین محمد حافظ شیرازی، در سال 727 هجری قمری چشم به جهان گشود. محمد حافظ شیرازی از شاعران محبوب و نامدار ایرانی است. خواجه شمس الدین ملقب به لسان الغیب، ترجمان الاسرار، لسان العرفا و ناظم الاولیا، متخلص به حافظ شاعر ایرانی، شعرهای فارسی می‌سرود. اکثر شعرهای حافظ غزل است. حافظ شیرازی را از مهمترین اثرگذاران بر شاعران فارسی زبان پس از خود می‌شناسند. آثار حافظ پس از گذشت قرن ها، نه تنها در ایران بلکه در همه جای دنیا به شهرت رسیده است. آثار حافظ موضوع های متنوع و متفاوتی دارند. از آثار حافظ در موسیقی های سنتی ایرانی، خوشنویسی و هنرهای تجسمی استفاده می‌شود.

در سده های 18 و 19 میلادی، اشعار حافظ به زبان های اروپایی ترجمه کردند، این کار موجب شد، نام حافظ به محافل ادبی جهان غرب برسد. در تقویم رسمی ایران روز 20 مهر، روز بزرگداشت حافظ نام گرفته است و هر سال در آن روز، مراسم بزرگداشت حافظ در آرامگاه وی در شیراز با حضور پژوهشگرانی از اقصی نقاط دنیا برگزار می‌شود.

دیوان حافظ

دیوان حافظ شیرازی، کتابی است که در آن همه اشعار باقی مانده از حافظ شاعر نامدار ایرانی، نوشته شده است. تعداد زیادی از این اشعار به زبان فارسی سروده شده است. اما اشعار مُلَمَّع و یک غزل تمام عربی هم در آن به چشم می‌خورد. مهمترین بخش دیوان حافظ، غزلیات است. شعرهایی در دیگر قالب های شعری مانند قطعه، قصیده، مثنوی و رباعی هم در این دیوان هست.

شغل حافظ

در دوران شاه شیخ ابواسحاق، حافظ شیرازی به دربار راه پیداکرد. شغل حافظ دیوانی بود. حافظ شیرازی علاوه بر اینکه در دربار شاه شیخ ابواسحاق بود، به دربار پادشاهان دیگر از جمله شاه شجاع، شاه شیخ مبارز الدین، شاه منصور و شاه یحیی نیز راه یافته بود. امرار معاش و گذران زندگی حافظ شیرازی از طریق شغل دیوانی بود و شاعری شغل اصلی او نبود.

همسر و پسر حافظ

حافظ شیرازی یکبار ازدواج کرد و حاصل عشق و ازدواج او، تنها یک فرزند بود. تنها فرزند حافظ در دوران جوانی، در راه سفر نیمه کاره به هند همراه پدرش، فوت کرد.

شیخ حافظ شیرازی در دوران جوانی، در نانوایی مشغول به کار بود. او نان را به مناطق ثروتمندنشین شهر می‌رساند. حافظ در این بحبوحه با شاخه نبات، دختر زیبا که غرق زیبایی و کمالات او شده بود، ازدواج کرد. حافظ شیرازی برای رسیدن به یار، 40 شبانه روز، در آرامگاه «بابا کوی» شب زنده داری کرد و به راز و نیاز با خدا و دعا پرداخت. 

خواجه شمس الدین محمد متخلص به حافظ، پس از در گذشت همسرش، دیگر ازدواج نکرد.

گروهی نام همسر خواجه شمس الدین محمد را شاخه نبات می‌دانند و عده ای دیگر بر این باورند که نام همسر حافظ، نسرین بوده و حافظ شیرین زبانی معشوقش را به شاخه نبات تشبیه کرده است.

درگذشت و آرامگاه حافظ

درباره سال درگذشت حافظ، برخلاف سال تولد وی، اختلاف نظرهایی وجود دارد. در نسخه های اولیه جاحع دیوان، سال درگذشت حافظ 792 هجری قمری می‌باشد و علاوه بر آن، ماده تاریخ درگذشت وی در یک شهر دو بیتی نیز آمده است. این دو بیتی در جدول زیر آمده است:

سایر نویسندگان هم دوران حافظ نیز، این تاریخ را گفته اند. اما در نسخه های دست نویس دیوان با همان پیش گفتار، سال درگذشت حافظ 791 هجری قمری، نوشته شده است.

جایگاه جهانی حافظ شیرازی

در سال 1350 هجری شمسی، کنگره جهانی سعدی و حافظ شیرازی، به مناسبت 700 اُمین سال درگذشت سعدی شاعر ایرانی و 600 اُمین سال درگذشت حافظ شیرازی شاعر ایرانی، از سوی موسسه آسیایی دانشگاه پهلوی، در شیراز برگزار گردید. در این کنگره 120 نفر از ایران شناسان برجسته از ایران و اقصی نقاط دنیا، دعوت شده بودند که در حدود 100 نفر از آنها در کنگره حضور داشتند. به مدت 5 روز از تاریخ 7 الی 12 اردیبهشت سال 1350 هجری شمسی، با سخنرانی در تالار دانشگاه پهلوی، افتتاح گردید. و در روزهای آتی با سخنرانی ها در دو اتاق جداگانه برای دو شاعر در عمارت نارنجستان قوام ادامه یافت.

منبع

شما می‌توانید با مراجعه به بخش تاریخ و ادبیات آکادمی انتیراپ با تاریخ و ادبیات ایرانی، مناسبت ها، شاعرها، شعرهای زیبای ایرانی آشنا شوید.

سامانه آنلاین حمل و نقل بین المللی انتیراپ