گیربکس خودرو، یکی از اجزای جدایی ناپذیر در هر ماشین با موتور احتراق داخلی می‌باشد. وظیفه گیربکس، انتقال و تبدیل گشتاور از موتور به چرخ ها و همچنین انتقال نیرو به بقیه واحدها و تجهیزات اضافی را انجام می‌دهد.

در موتورهای الکتریکی، فاصله بین سرعت و توان بسیار زیاد است و این با قدرت جریان تنظیم می‌گردد ولی برای موتورهای احتراق داخلی، همچین فاصله هایی وجود ندارد، از این رو بر روی خودروها گیربکس نصب می‌شود.

با پیشرفت تکنولوژی، پیشرفت های زیادی در صنایع خودروسازی رخ داده است. در ساختار خودروها، دو نوع گیربکس وجود دارد. ما در این مقابه قصد داریم شما را با گیربکس دستی و گیربکس اتوماتیک و همچنین تفاوت آنها آشنا کنیم.

گیربکس دستی چیست؟

گیربکس دستی دارای مکانیزم کلاچ گیری غیراتوماتیک می‌باشد. در واقع جعبه دنده های دستی همان گیربکس های دستی می‌باشند. 

جعبه دنده ها نمی‌توانند به صورت مستقیم و بدون واسطه به موتور خودرو (منبع تأمین قدرت) متصل شوند، چون که جهت تعویض ضریب دنده، ضروری است که از سمت موتور به گیربکس، انتقال قدرت و گشتاور برای مدت کوتاهی قطع و سپس وصل شود. این فرآیند توسط سامانه کلاچ انجام می‌شود.

در جعبه دنده های دستی یا غیراتوماتیک، معمولاً در زیر پای راننده (سمت چپ ترین پدال)، پدال کلاچ تعبیه می‌شود. با فشردن پدال کلاچ، کلاچ از موتور خودرو جدا می‌شود و انتقال قدرت میان پیشرانه و جعبه دنده قطع می‌گردد. در این میان، راننده با استفاده از اهرم موجود در کابین (اهرم دنده خودرو)، می‌تواند ضریب دنده مدنظرش را انتخاب کند و سپس کلاچ را رها کند تا انتقال قدرت موتور به گیربکس دوباره انجام شود.

گیربکس اتوماتیک چیست؟

در قسمت های فوق صحبت کردیم که جهت انتقال قدرت موتور به طرف چرخ ها، بایستی به یک نوع سامانه کلاچ، مجهز باشند. گیربکس های اتوماتیک نیز، کلاچ های مخصوص خود را دارند. ولی با این تفاوت که در گیربکس های اتوماتیک، به کلاچ گیری توسط راننده نیازی نمی‌باشد و مجموعه جعبه دنده به صورت نسبتا هوشمند این کار را انجام می‌دهد.

گیربکس های اتوماتیک، ضریب دنده مورد نظرش را برحسب شرایط موجود انتخاب می‌کند. بدین سبب راننده در تغییر و انتخاب ضریب دنده و کلاچ گیری هیچ دخالتی ندارد. امروزه اکثر گیربکس های اتوماتیک، دارای قابلیت تغییر ضریب دنده به صورت دستی توسط راننده را دارند، که به آنها تیپ ترونیک گفته می‌شود. ولی در هر صورت کلاچ گیری توسط سامانه هوشمند جعبه دنده اتومات انجام می‌شود.

انواع گیربکس اتوماتیک

• گیربکس اتوماتیک AT
• گیربکس اتوماتیک CVT
• گیربکس اتوماتیک AMT
• گیربکس اتوماتیک دو کلاچه DCT

تفاوت گیربکس اتوماتیک و دستی

گیربکس ها چه دستی باشند و چه اتوماتیک، در هر صورت وظیفه یکسانی دارند. ولی در عملکرد متفاوت هستند و این سبب شده تفاوت های زیادی داشته باشند.

تفاوت در رانندگی با خودروی گیربکس اتوماتیک و گیربکس دستی، در میزان مصرف سوخت، مخارج تمام شده، سرعت، تمرکز و هیجان راننده و همچنین قدرت موتور برخی از آنها می‌باشد. مورد دیگر هم اینکه گیربکس اتوماتیک برخلاف گیربکس دستی، پدال کلاچ ندارد. بعلاوه اینکه در گیربکس دستی، تعویض دنده وجود دارد ولی در گیربکس اتوماتیک، تنها نیاز است که خودرو در ابتدا در حالت Drive قرار داشته باشد.

تفاوت گیربکس اتوماتیک و دستی در مصرف سوخت

در خودروهایی که گیربکس اتوماتیک دارند، در هنگام ایستادن پشت چراغ قرمز و یا در ترافیک های سنگین، تا هنگامی که دنده به حالت پارک تغییر پیدا نکرده، ارتباط میان موتور و جعبه دنده حفظ می‌شود و سبب می‌شود موتور خودرو، نیروی بیشتری  مصرف کند که سبب می‌شود مصرف سوخت زیادتر باشد. ولی با گذشت زمان، ضریب دنده در گیربکس ها بهینه می‌شود و در نهایت گیربکس اتوماتیک، با توجه به دور موتور خودرو، بهترین ضریب دنده را انتخاب و تنظیم می‌کند.

پس در نتیجه گیربکس های اتوماتیک با پیشگیری از افزایش دور موتور خودرو، سبب کاههش میزان مصرف سوخت در سرعت های بالا می‌شوند. بدین سبب به این نتیجه دست می‌یابیم که گیربکس های اتوماتیک در مقایسه با گیربکس های دستی، مصرف سوخت کمتری دارند.

مزایا و معایب گیربکس دستی

مزایا گیربکس دستی

• گیربکس دستی شتاب بهتری دارد.
• گیربکس دستی میزان مصرف سوخت متعادل تری دارد.
• گیربکس دستی، ساختار ساده تری دارد و هزینه تعمیرات آن کمتر می‌باشد.
• در گیربکس دستی، راننده تسلط بیشتری به نحوه کارکرد سامانه انتقال قدرت علی الخصوص در مواقعی مثل عبور از مسیرهای پر پیچ و خم و شیب دار و همچنین سبقت گیری دارد.

معایب گیربکس دستی

• خستگی راننده علی الخصوص در ترافیک های سنگین
• در گیربکس دستی بایستی مجموعه دیسک و صفحه کلاچ به صورت دوره ای عوض شوند.

مزایا و معایب گیربکس اتوماتیک

مزایای گیربکس اتوماتیک

• رانندگی راحت تر
• خسته نشدن راننده در مسیرهای طولانی
• بالارفتن سرعت واکنش راننده در زمان های بحرانی و همچنین کاهش خطر تصادفات
• تعویض راحت تر و نرمتر دنده و احساس آرامش بیشتر از نحوه کارکرد خودرو ( البته در صورتی که جعبه دنده اتومات، کاملاً سالم باشد.)

معایب گیربکس اتوماتیک

• تعمیرات بسیار پرهزینه‌تر
• میزان مصرف سوخت بالاتری دارند.
• گیربکس های اتوماتیک شتاب کمتری دارند.
• قیمت بالاتر خودروهای مجهز به گیربکس اتومات
• سرویس و نگهداری گیربکس های اتوماتیک حساس‌تر است.
• راننده تسلط کمتری بر سیستم انتقال قدرت خودرو علی الخصوص در زمان های اضطراری مثل عبور از مسیرهای پر پیچ و خم و شیب دار و همچنین سبقت گیری دارد.

جمع‌ بندی

در این مقاله به مفهوم تفاوت گیربکس اتوماتیک با دستی پرداختیم. همچنین گیربکس دستی چیست، گیربکس اتوماتیک چیست، انواع گیربکس اتوماتیک و... را بررسی کردیم. شما می‌توانید با مراجعه به بخش مجله رانندگان آکادمی انتیراپ با مطالب مرتبط درخصوص حمل و نقل و رانندگان آشنا شوید.

همچنین در انتیراپ خدماتی اعم از حمل و نقل بین المللی زمینی، ریلی، دریایی، هوایی، انبارداری و... ارائه می‌شود. جهت مشاهده سایر مقالات و اخبار در حوزه حمل و نقل کلیک نمایید.

عضویت در سامانه خدمات حمل و نقل انتیراپ